Yusuf Çifci yazdı
Geçtiğimiz yıl Yeni Metin Yeni Tiyatro Festivali’nde okuma tiyatrosu olarak seyirci karşısına çıkan Medea’ya Göre Ahlak oyunu Galataperform yapımıyla nihayet sahnede. Nihayet diyorum çünkü her iki oyuncunun da sırasıyla Covid’e yakalanmasından kaynaklı olarak oyunun prömiyer tarihi iki defa değişti. Her iki oyuncu da sağlığına kavuşunca 21 Nisan Perşembe akşamı oyun, Oyun Atölyesi’nde seyirci ile buluştu. Oyunun yönetmeni Yeşim Özsoy yine bir Covid mağduru olarak prömiyere gönderdiği mesajla seyirciyi selamladı.
Şenay Gürler’in Medea, Özgün Çoban’ın ise Ahlak rolüne hayat verdiği oyunda mitolojik bir karakter olan Medea üzerinden “ahlak” kavramı sorgulanıyor. Bu arada oyunun okuma tiyatrosu versiyonunda Ahlak rolünü Metin Akdülger canlandırıyordu. Oyunda Medea, kendi vicdanını rahatlatmak için bir anne, bir kadın ve hatta mülteci olduğunu dile getirirken Ahlak ise Medaa’nın çocuklarını katlettiğini yüzüne yüzüne vuruyor. Sıklıkla tekrarlanan “İyi de sen çocuklarını katlettin Medea!” sözü hem Medea’yı hem de izleyenleri oldukça rahatsız ediyor. Medea çözümü en son ahlakı öldürmekte buluyor. Oyun, olay örgüsünden ziyade Medea’nın kendi ile hesaplaşması ve muhtemelen kendi iç sesi olan Ahlak ile yüzleşmesi üzerine kurulu. Medea’nın iç hesaplaşmasında sorduğu en temel sorulardan bir tanesi “Medea’ya göre mi ahlak, ahlaka göre mi Medea?” şeklinde oluyor.
“Erkek Öldüren” Medea, Cadı Medea
Oyunun ortaya çıkış noktası olan Medea, bugünkü doğu Karadeniz ve Gürcistan topraklarını içine alan bölgedeki Kolhis Kralı Aietes'in kızı ve yakından tanıdığımız büyücü tanrıça Kirke’ninse yeğeni olarak dünyaya geliyor. Kolhis’ten Yunanistan’a giden Medea burada erkekleri tahtından edip ataerkil düzene başkaldırınca Yunan yazarlarca “erkek öldüren” lakabı uygun görülüyor. Doğduğu topraklardan başka bir diyara göç etmesinden kaynaklı olarak oyunda Medea kendisini savunurken “mülteci” sıfatını uygun görse de görüldüğü üzere yaşamı ile oldukça güçlü bir karakter.
Çeşitli badireler atlattıktan sonra İason ile evlenen Medea’nın yarısı kız, yarısı erkek toplam 14 çocuğu olur. İason ile Medea’nın evlilikleri mutlu mesut devam ederken 10 yıllık evlilik sonunda İason, Medea'ya Kral Kreon'un genç kızı Prenses Glauke ile evlenmek istediğini söyler. Öfkelendiği zaman gözü hiçbir şey görmeyen Medea, düğün günü düğündeki herkesi öldürür. Tek sağ kalan kişi İason olur. Bunun üzerine Yunanlar, Medea'dan intikam almak için onun çocuklarını katlederler.
Görüldüğü gibi mitolojik kaynaklar Medea’nın çocuklarını aslında Yunanlıların öldürdüğünü söyler. Peki, ama oyunda neden Medea, Ahlak tarafından çocuklarını öldürmekle suçlanır. Bunun nedeni Yunanlıların Euripides'e 15 gümüş para rüşvet vererek çocuklarını Yunanların değil de Medea'nın kendisinin öldürdüğünü yazmasını sağlamaları ve edebiyat dünyasının da bu yazılanları sahiplenmesine dayanmaktadır. İran asıllı yazar Athena Farrokhzad’ın yazdığı “Medea’ya Göre Ahlak” da yine Euripides'in izinden gittiği için biz Medea’yı çocuklarını öldürdüğünden dolayı bir iç hesaplaşma ile karşı karşıya buluruz.
“İlk Taşı Kim Atacak?” Metaforu
Oyunun en beğendiğim yanlarından bir tanesi Medea’nın kendisi ile hesaplaşması sırasında elinde taşlarla çıkagelmesi. Taş metaforunun temeli İncil’deki bir rivayete dayanır.
İncil’de şöyle bir hikâye anlatılır: Zina yaparken yakalanan bir kadın İsa’nın huzuruna getirilir ve onun taşlanarak öldürülmesi talep edilir. İsa bunun üzerine şöyle der: “Aranızda günahsız olan, ona ilk taşı atsın!” (8. Bölüm, Zinada yakalanan kadın, Yuhanna İncili) Bunun üzerine hiç kimse kadını yargılayamaz ve İsa da kadını affederek gönderir.
Şimdi burada ilk taşı kim atacaktır? Çocuklarını öldüren Medea mı yoksa bir kadın, bir anne ve bir mülteci olan Medea mı?
Güçlü Oyunculuk, Zayıf Dekor, Başarılı Işık Tasarımı
Oyunda başrolü paylaşan Şenay Gürler ve Özgün Çoban başarılı bir oyunculukla karşımıza çıkıyor. Televizyon dizileri ile oldukça beğenilen ve uzun bir süredir tiyatro yapmayan Şenay Gürler’in tiyatroya yeniden dönmesi tiyatroseverler için oldukça iyi bir gelişme. Gürler’in Medea’nın güçlü karakterini usta bir oyunculukla canlandırması oyuncu seçiminde oldukça isabetli bir karar verildiği fikrini akıllara getiriyor. Hatta sanki Medea rolü Şenay Gürler için yazılmış izlenimi veriyor. Yine daha önce tiyatro sahnesinde izlemediğim Özgün Çoban’ın özellikle Ahlak’a hayat vermesi izleyenleri oyunculuk anlamında tatmin ediyor. Ayrıca oyunculuklar kadar ışık tasarımı da aynı şekilde oyunun ruhuna son derece uygun olarak hazırlanmış olduğunu söyleyebilirim.
Oyun, Son Akşam Yemeği’ndeki Hz. İsa ve 12 havarisinin etrafında toplandığı masaya benzer bir masanın etrafında geçiyor. Yine masadan aşağı sarkan beyaz tüller de sahneyi kalıyor. Dekor anlamında nedense oyunu sönük buldum.
www.murekkephaber.com
Geçtiğimiz yıl Yeni Metin Yeni Tiyatro Festivali’nde okuma tiyatrosu olarak seyirci karşısına çıkan Medea’ya Göre Ahlak oyunu Galataperform yapımıyla nihayet sahnede. Nihayet diyorum çünkü her iki oyuncunun da sırasıyla Covid’e yakalanmasından kaynaklı olarak oyunun prömiyer tarihi iki defa değişti. Her iki oyuncu da sağlığına kavuşunca 21 Nisan Perşembe akşamı oyun, Oyun Atölyesi’nde seyirci ile buluştu. Oyunun yönetmeni Yeşim Özsoy yine bir Covid mağduru olarak prömiyere gönderdiği mesajla seyirciyi selamladı.
Şenay Gürler’in Medea, Özgün Çoban’ın ise Ahlak rolüne hayat verdiği oyunda mitolojik bir karakter olan Medea üzerinden “ahlak” kavramı sorgulanıyor. Bu arada oyunun okuma tiyatrosu versiyonunda Ahlak rolünü Metin Akdülger canlandırıyordu. Oyunda Medea, kendi vicdanını rahatlatmak için bir anne, bir kadın ve hatta mülteci olduğunu dile getirirken Ahlak ise Medaa’nın çocuklarını katlettiğini yüzüne yüzüne vuruyor. Sıklıkla tekrarlanan “İyi de sen çocuklarını katlettin Medea!” sözü hem Medea’yı hem de izleyenleri oldukça rahatsız ediyor. Medea çözümü en son ahlakı öldürmekte buluyor. Oyun, olay örgüsünden ziyade Medea’nın kendi ile hesaplaşması ve muhtemelen kendi iç sesi olan Ahlak ile yüzleşmesi üzerine kurulu. Medea’nın iç hesaplaşmasında sorduğu en temel sorulardan bir tanesi “Medea’ya göre mi ahlak, ahlaka göre mi Medea?” şeklinde oluyor.
“Erkek Öldüren” Medea, Cadı Medea
Oyunun ortaya çıkış noktası olan Medea, bugünkü doğu Karadeniz ve Gürcistan topraklarını içine alan bölgedeki Kolhis Kralı Aietes'in kızı ve yakından tanıdığımız büyücü tanrıça Kirke’ninse yeğeni olarak dünyaya geliyor. Kolhis’ten Yunanistan’a giden Medea burada erkekleri tahtından edip ataerkil düzene başkaldırınca Yunan yazarlarca “erkek öldüren” lakabı uygun görülüyor. Doğduğu topraklardan başka bir diyara göç etmesinden kaynaklı olarak oyunda Medea kendisini savunurken “mülteci” sıfatını uygun görse de görüldüğü üzere yaşamı ile oldukça güçlü bir karakter.
Çeşitli badireler atlattıktan sonra İason ile evlenen Medea’nın yarısı kız, yarısı erkek toplam 14 çocuğu olur. İason ile Medea’nın evlilikleri mutlu mesut devam ederken 10 yıllık evlilik sonunda İason, Medea'ya Kral Kreon'un genç kızı Prenses Glauke ile evlenmek istediğini söyler. Öfkelendiği zaman gözü hiçbir şey görmeyen Medea, düğün günü düğündeki herkesi öldürür. Tek sağ kalan kişi İason olur. Bunun üzerine Yunanlar, Medea'dan intikam almak için onun çocuklarını katlederler.
Görüldüğü gibi mitolojik kaynaklar Medea’nın çocuklarını aslında Yunanlıların öldürdüğünü söyler. Peki, ama oyunda neden Medea, Ahlak tarafından çocuklarını öldürmekle suçlanır. Bunun nedeni Yunanlıların Euripides'e 15 gümüş para rüşvet vererek çocuklarını Yunanların değil de Medea'nın kendisinin öldürdüğünü yazmasını sağlamaları ve edebiyat dünyasının da bu yazılanları sahiplenmesine dayanmaktadır. İran asıllı yazar Athena Farrokhzad’ın yazdığı “Medea’ya Göre Ahlak” da yine Euripides'in izinden gittiği için biz Medea’yı çocuklarını öldürdüğünden dolayı bir iç hesaplaşma ile karşı karşıya buluruz.
“İlk Taşı Kim Atacak?” Metaforu
Oyunun en beğendiğim yanlarından bir tanesi Medea’nın kendisi ile hesaplaşması sırasında elinde taşlarla çıkagelmesi. Taş metaforunun temeli İncil’deki bir rivayete dayanır.
İncil’de şöyle bir hikâye anlatılır: Zina yaparken yakalanan bir kadın İsa’nın huzuruna getirilir ve onun taşlanarak öldürülmesi talep edilir. İsa bunun üzerine şöyle der: “Aranızda günahsız olan, ona ilk taşı atsın!” (8. Bölüm, Zinada yakalanan kadın, Yuhanna İncili) Bunun üzerine hiç kimse kadını yargılayamaz ve İsa da kadını affederek gönderir.
Şimdi burada ilk taşı kim atacaktır? Çocuklarını öldüren Medea mı yoksa bir kadın, bir anne ve bir mülteci olan Medea mı?
Güçlü Oyunculuk, Zayıf Dekor, Başarılı Işık Tasarımı
Oyunda başrolü paylaşan Şenay Gürler ve Özgün Çoban başarılı bir oyunculukla karşımıza çıkıyor. Televizyon dizileri ile oldukça beğenilen ve uzun bir süredir tiyatro yapmayan Şenay Gürler’in tiyatroya yeniden dönmesi tiyatroseverler için oldukça iyi bir gelişme. Gürler’in Medea’nın güçlü karakterini usta bir oyunculukla canlandırması oyuncu seçiminde oldukça isabetli bir karar verildiği fikrini akıllara getiriyor. Hatta sanki Medea rolü Şenay Gürler için yazılmış izlenimi veriyor. Yine daha önce tiyatro sahnesinde izlemediğim Özgün Çoban’ın özellikle Ahlak’a hayat vermesi izleyenleri oyunculuk anlamında tatmin ediyor. Ayrıca oyunculuklar kadar ışık tasarımı da aynı şekilde oyunun ruhuna son derece uygun olarak hazırlanmış olduğunu söyleyebilirim.
Oyun, Son Akşam Yemeği’ndeki Hz. İsa ve 12 havarisinin etrafında toplandığı masaya benzer bir masanın etrafında geçiyor. Yine masadan aşağı sarkan beyaz tüller de sahneyi kalıyor. Dekor anlamında nedense oyunu sönük buldum.
www.murekkephaber.com
