Ngũgĩ wa Thiong kimdir?

1938 Kenya doğumlu roman, öykü, oyun ve deneme yazarı Ngũgĩ wa Thiong’o, ilk ve ortaöğrenimini Kenya’da, üniversite eğitimini ise Uganda’da Makerere Üniversitesi’nde tamamlamıştır. 1962 yılında ilk önemli oyunu The Black Hermit’in Uganda’nın bağımsızlık kutlamaları çerçevesinde sah­nelenmesiyle edebiyat dünyasına parlak bir giriş yapar. Bu, aynı zamanda oldukça üretken bir dönemin de başlangıcıdır. Weep Not, Child (1964) ve 1965’te yayımlanan The River Between (Aradaki Nehir, Çev. Bora Korkmaz, Ayrıntı Yayınları, 2015) adlı romanlarını bu dönemde yazmış, 1967 yılın­da çıkan üçüncü romanı A Grain of Wheat (Bir Buğday Tanesi, Çev. Gül Korkmaz, Ayrıntı Yayınları, 2015) ile anlatısında bireysel olandan kolektif olana yönelmiştir. Aynı yıl Nairobi Üniversitesi’nde İngiliz Edebiyatı dersle­ri de vermeye başlar. Yine bu dönemde, denemelerden oluşan Homecoming (1969) adlı kitabı yayımlanır. İlerleyen yıllarda, bu eserini, Writers in Politics (1981 ve 1997), Decolonising the Mind (1986), Moving the Center (1994), Penpoints, Gunpoints and Dreams (1998), Secure the Base (2016) (Öze Dö­nüş, Çev. Seda Ağar, Ayrıntı Yayınları, 2021) adlı diğer deneme kitapları izleyecektir. 1977 yılında ise on yıllık bir aradan sonra yeni bir roman ya­yımlar: Petals of Blood (Kan Çiçekleri, Çev. Seda Ağar, Ayrıntı Yayınları, 2019). Aynı yıl, Ngũgĩ wa Mirii ile birlikte kaleme almış olduğu I Will Marry When I Want adlı oyunu nedeniyle tutuklanır. Yoğun bir uluslararası kam­panyanın da etkisiyle bir yıl sonra serbest bırakılır. Hapishanede geçirdiği dönemi, 1982 yılında yayımlanan Detained: A Writer’s Prison Diary adlı anı kitabında aktarır. Yazarlık kariyerine İngilizce olarak değil, kendi anadili olan Gikuyu dilinde devam etme kararını da yine hapishanede geçirdiği dönemde alır. Tutukluyken tuvalet kâğıdı üzerine anadilinde kaleme aldığı roman, 1982 yılında Devil on the Cross adıyla İngilizce olarak basılır. Ha­pishaneden çıktıktan sonra, ülkesindeki diktatörlük rejimi üniversitelerde ders vermesine engel olur. Yaşamı da tehdit altındadır. Böylece, 1982 yılında İngiltere’ye gider ve sürgün yılları başlar. 1989 yılında ise bugün halen ya­şamakta olduğu ABD’ye göç eder. Yale ve New York Üniversiteleri’nde uzun yıllar ders verir. 2006 yılında Wizard of the Crow (Kargalar Büyücüsü, Çev. Seda Ağar, Ayrıntı Yayınları, 2021) adlı romanı yayımlanır ve çok ses getirir. Bugün halen California Irvine Üniversitesi’nde edebiyat profesörü olarak görev yapmakta olan Ngũgĩ wa Thiong’o yazmaya, üretmeye devam etmek­tedir. Son yıllarda yayımlanan eserlerinden bazıları şöyledir: Something Torn and New: An African Renaissance (2009), Dreams in a Time of War: A Childhood Memoir (2010), Birth of a Dream Weaver: A Memoir of a Writer’s Awakening (2016), Wrestling with the Devil: A Prison Memoir (2018), The Perfect Nine: The Epic Story of Gĩkũyũ (2020)